Wstęp

Do najpopularniejszych źródeł światła, jakie używane są do celów hodowli roślin owadożernych należą: świetlówki liniowe w technologi T5 i T8* oraz świetlówki kompaktowe zintegrowane i niezintegrowane. Zdecydowanie rzadziej, z różnych względów, stosuje się inne, alternatywne rozwiązania. Czasem w grę wchodzi aspekt ekonomiczny i nieopłacalne jest inwestowanie w drogie wydajne źródła światła, bywa również, że problem doświetlania dotyczy zaledwie kilku roślin. Dość często aspekt wyboru oświetlenia pojawia się w okresie jesienno-zimowym i związany jest z koniecznością doświetlania hodowli. O tym, jak ważny jest wybór odpowiedniego źródła światła przeczytać będzie można niebawem, a tymczasem zostaną omówione możliwości zasilania różnych lamp fluorescencyjnych (świetlówek).

Do zasilania świetlówek możemy użyć konwencjonalnych układów zasilania lub wykorzystać układy elektroniczne z tak zwanym gorącym lub zimnym zapłonem. Użyte źródło zasilania jest jednak uzależnione od zastosowanej świetlówki.

Możliwości zasilania najpopularniejszych świetlówek:

Świetlówki liniowe w technologii T8 - mogą być zasilane zarówno układami konwencjonalnymi (elektromagnetycznymi) jak i elektronicznymi.

Świetlówki liniowe w technologii T5 - mogą być zasilane statecznikami elektronicznymi.

Niezintegrowane świetlówki kompaktowe z trzonkiem 2G11 - mogą być zasilane zarówno układami elektromagnetycznymi jak i elektronicznym (z wyłączeniem kompaktów o mocy >55W).

Niezintegrowane świetlówki kompaktowe z trzonkiem G23 - muszą być zasilane tylko i wyłącznie statecznikiem elektromagnetycznym, ponieważ w obudowie kompaktu wbudowany jest starter (zapłonnik), który jest wymagany tylko przy zasilaniu tego typu .

Otóż świetlówki T5 są bardziej wydajne i kompaktowe (długość i średnica). Źródła światła w technologii T8 mają średnicę 28mm, a w technologii T5 - 16mm. Technologia T8 jest nieco starsza, a T5 stanowi jej nowszą, ulepszoną wersję. Osobiście polecam wybierać to drugie, choć droższe rozwiązanie.

Wady i zalety

Każde ze wspomnianych rozwiązań jest dobre, pod warunkiem, że można nim zasilać dane źródło światła. Jeśli musimy dokonać wyboru, pomiędzy układem elektronicznym, a konwencjonalnym warto rozważyć, które z tych rozwiązań najbardziej nam odpowiada.

Układ konwencjonalny (elektromagnetyczny, indukcyjny).

Zaletami stosowania stateczników konwencjonalnych jest to, że są one dość tanie i bardziej powszechne (łatwo dostępne). Niestety układy konwencjonalne mają liczne wady. Stateczniki indukcyjne są cięższe (w porównaniu ze statecznikami elektronicznymi), wymagają stosowania zapłonników (inaczej - starterów)  w układach ze źródłem światła. Źródło światła szybciej ulega zużyciu z powodu tak zwanego zimnego startu. Stateczniki takie nagrzewają się znacznie, a w skrajnych przypadkach osiągają temperaturę ponad 100°C. Dodatkowo podczas pracy wytwarzane są drgania.

Układy elektroniczne.

Możliwe są dwa układy elektroniczne, różniące się między sobą - układy z tzw. zimnym lub tzw. gorącym zapłonem (ze wstępnym podgrzewaniem elektrod). Zaletami obu układów elektronicznych jest to, że są lżejsze. Używając układów elektronicznych spada zużycie energii elektrycznej o ok 10%. Źródło światła świeci wydajniej jak przy układzie konwencjonalnym. Podczas zapłonu i pracy niema efektu migotania, co często zdarza się trzy układach tradycyjnych. Podczas pracy nie nagrzewają się. Są bardziej bezpieczne od układów konwencjonalnych, natomiast kilkukrotnie od nich droższe. Ceny stateczników elektronicznych z gorącym i zimnym zapłonem przy źródłach światła o tej samej mocy są przybliżone.

Różnica pomiędzy układem elektronicznym z zimnym, a gorącym zapłonem jest następująca: podczas inicjowania zapłonu, przy tak zwanym gorącym zapłonie, żarnik świetlówki jest wstępnie podgrzewany, a dopiero po tym następuje zapłon par gazów wypełniających świetlówkę. Dzięki temu, dane źródło światła ma znacznie dłuższą żywotność. W przypadku układów z zimnym zapłonem nie ma powyższego zjawiska. Wpływa to niekorzystnie na trwałość danego źródła światła.

Przykładowe schematy

Każda gotowa oprawa lub pokrywa z zamontowanym oświetleniem została podłączona według odpowiedniego schematu. Dzięki temu możliwe jest poprawne działanie źródła światła. Możemy spotkać się z następującymi układami:

• Dwie świetlówki liniowe w technologii T8 w układzie konwencjonalnym.

Drugi schemat ma zastosowanie gdy dwie świetlówki liniowe w technologii T8 zasilane są jednym statecznikiem o mocy równej sumie mocy obu świetlówek. Wybierając dwie świetlówki o mocy 18/20W należy użyć statecznika o mocy 36/40W.

Poniższy układ składa się z wtyczki do gniazdka sieciowego, przewodów, dwóch starterów o mocy równej mocy świetlówki, 4 oprawek, statecznika indukcyjnego (konwencjonalnego) i dwóch świetlówek T8.

 

• Świetlówka liniowa w technologii  T5/T8 w układzie elektronicznym z gorącym zapłonem.

Jako zasilania użyto tu statecznika elektronicznego z gorącym zapłonem o mocy dobranej do źródła światła.Układ elektrowniczy dla tego typu oświetlenia składa się z wtyczki do gniazdka sieciowego, przewodów, dwóch oprawek, statecznika elektronicznego i źródła światła.

Zarówno źródła kompaktowe źródła światła z trzonkiem 2G11 jak i świetlówki liniowe w technologii T5, T8 mogą być zasilane statecznikami w układzie elektronicznym z zimnym zapłonem. Poważną zaletą jest to, że liczba przewodów idąca od źródła światła do statecznika jest dwukrotnie mniejsza, jak w pozostałych rozwiązaniach. Widoczne jest to na poniższym schemacie.

Gdy w grę wchodzi 2, a nawet 4 źródła światła, a zasilanie znajduje się poza terrarium nietrudno docenić wartość stateczników elektronicznych z zimnym zapłonem.

Bardzo często spotykanym rozwiązaniem jest użycie nowych technologii w oświetlaniu hodowli. Należą do nich "power kompakty" - kompakty niezintegrowane. W szczególności kompakty niezintegrowane z trzonkiem 2G11. Mogą być one zasilane w układach elektronicznych jak i konwencjonalnych.

Poniższy schemat obrazuje możliwość zasilania statecznikiem indukcyjnym. Układ taki składa się z wtyczki do gniazdka sieciowego, przewodów, startera (zapłonnika) o mocy równej mocy źródła światła, statecznika konwencjonalnego o mocy równej mocy świetlówki, gniazda na źródło światła 2G11 i kompaktu niezintegrowanego z trzonkiem 2G11.

Możliwe jest też stosowanie układów elektronicznych. Wystarczy wtyczka do gniazdka sieciowego, przewody, statecznik elektroniczny z gorącym zapłonem, gniazdo na kompakt 2G11 i kompaktu niezintegrowanego z trzonkiem 2G11 jako źródła światła.

Innym rodzajem niezintegrowanych źródeł światła są kompakty niezintegrowane - tak zwane dwupinowe - z trzonkiem G23. Do ich zasilania użyć można tylko statecznika indukcyjnego, a w układzie nie stosuje się zapłonnika (startera) - jest on wbudowany w źródło światła. Na układ konwencjonalny wchodzą następujące elementy: wtyczka do gniazdka sieciowego, przewody, statecznik indukcyjny, gniazdo G23 i kompakt niezintegrowany z trzonkiem G23.

Uwaga!

Powyższe treści i schematy maja charakter wyłącznie poglądowy i mają być pomocne wyłącznie w projektowaniu oświetlenia. Nie należy tych reguł stosować bezwzględnie. Serwis Flytrap nie ponosi odpowiedzialności za nieumiejętne obchodzenie się z wysokim napięciem. Wszelkie prace związane z urządzeniami elektrycznymi/elektronicznymi mogą być wykonywane wyłącznie przez  kompetentne osoby.

Uwagi końcowe, ważne!

Kolejna ważną rzeczą jest dokładne sprawdzenie dla jakiego źródła światła przeznaczone jest dany statecznik elektroniczny. Osobne są dla świetlówek T5, inne dla T8, a jeszcze inne dla kompaktów niezintegrowanych (oczywiście możliwe jest zasilenie kompaktów statecznikiem dla T5, a T5 statecznikami przeznaczonymi dla świetlówek T8). O zastosowaniu informuje nas opis/tabela zawarta na stateczniku, która podaje jakie źródło światła i jakiej konkretnie mocy powinno ono być! Zazwyczaj jest tak, że świetlówki kompaktowe można zasilać dławikiem dla świetlówek w technologii T5 ale tylko i wyłącznie o tej samej mocy!

Źródło światła będziemy często montować w miejcach o podwyższonej wilgotności np. terarium. Z tego powodu konieczne jest dbanie o dobrą izolację elementów pod napięciem. Stosujmy bezwzględnie oprawki z zabezpieczeniem przed wilgocia (tzw. oprawki bryzgoszczelne). Ich koszt jest niezbyt wygórowany, a my zafundujemy sobie i swoim bliskim bezpieczeństwo.

Jeśli nie masz doświadczenia w pracy z urządzeniami elektrycznymi i kompetencji w tym temacie, nie rób nic sam. Poproś o pomoc fachowca! Urządzenia pracują pod napięciem i podczas pracy wytwarzają bardzo wysokie napięcie!

Należy stosować zabezpieczenie uziemiające. Wszelkie prace należy wykonywać przy wyłączonym urządzeniu, przy wtyczce wyciągniętej z gniazdka sieciowego!

Statecznik, osprzęt i dobra świetlówka to połowa sukcesu. Teraz należy zmontować wszystko w całość według właściwego schematu. Jeśli nie czujesz się na siłach - zakup gotową oprawę, a z czasem wymień tylko świetlówki na specjalistyczne! To wszystko!