Wstęp

Planując uprawę roślin owadożernych należy zwracać uwagę na wymagania świetlne. Dla wielu roślin pochodzących z różnych stron świata warunki świetlne naszej szerokości geograficznej są niewystarczające co powoduje ich osłabiony rozwój, a w skrajnych przypadkach śmierć. Z tego powodu dość często jesteśmy zmuszeni pomyśleć o dodatkowym oświetleniu - źródle sztucznego światła.

W obliczu rosnących kosztów energii elektrycznej, wybór ten musi być rozsądny. Ważny jest również aspekt ekologiczny i związana z tym dbałość o środowisko naturalne. Mniejsza ilość pobieranej energii elektrycznej to nie tylko niższe rachunki ale także mniej CO₂ emitowanego do atmosfery, który ma decydujący wpływ na ocieplenie klimatu.

Każde źródło światła posiada parametry, bardziej lub mniej istotne z punku widzenia hodowli roślin owadożernych. Parametry te, na potrzeby serwisu flytap.pl, zostały podzielone na dwie grupy:

• PARAMETRY LIMITUJĄCE parametry o określonych wartościach i jednostce mające decydujący wpływ na stan i kondycję roślin, intensywność procesu fotosyntezy,

• PARAMETRY SUBIEKTYWNE grupa obejmuje parametry, które nie mają większego znaczenia z punktu widzenia procesu fotosyntezy, są one jednak ważne z perspektywy postrzegania zmysłem wzroku.

Parametry limitujące

Podstawowymi parametrami charakteryzującymi każde źródło światła są:

- MOC wyrażana w Wattach [W] - określa ona pobór energii elektrycznej.

Nie istnieją wytyczne, co do mocy jaką należy zapewnić rośliną owadożernym. Tym bardziej, że różne źródła światła o tej samej mocy, mogą dawać zupełnie inne rezultaty. Moc należy dobierać indywidualnie do wymagań roślin i wielkości hodowli. Proponuję stosować metodę doświadczalną obserwując stan i kondycję roślin przy jednoczesnej, rozłożonej w czasie korekcie mocy oświetlenia.

- SPRAWNOŚĆ [%] - informuje nas, jaka część pobranej energii elektrycznej przetwarzana jest na fale elektromagnetyczne (światło), a jaka na ciepło.

- PAR (promieniowanie czynne fotosyntetyczne) - parametr określający wykorzystania widma emitowanego przez źródło światła, które może być zaadsorbowane przez barwniki fotosyntetyczne w procesie fotosyntezy. W praktyce nie podaje się wartości PAR dla danego źródła światła, a jedynie określa się zakres widma i udział poszczególnych barw w świetle.

- BARWA - zbiór fotonów o określonej energii (składowa widma).

Światło widzialne składa się z widma. Każde długości fali odpowiada pewna barwa, udział poszczególnych barw w widmie jest różny. Źródła światła emitują charakterystyczne dla siebie widmo, o określonym „składzie”.

Światło widzialne zawierającej się w przedziale długości fali od 0,4 μm (400 nm) do 0,8 μm (800 nm). Dolnej granicy odpowiada fala, którą zarejestrujemy jako światło fioletowe, a górnej – fale rejestrowane jako czerwone. Pomiędzy tymi skrajnymi barwami światła widzialnego możemy zaobserwować światło o różnych długościach fali, a tym samym o różnych barwach. Nie istnieją przy tym ostre granice pomiędzy poszczególnymi barwami.

400-420 nm –fioletowa,
420-490 nm –niebieska,
490-540 nm –zielona,
540-640 nm –żółta,
640-800 nm –czerwona.

Biorąc pod uwagę, jakie widmo absorbowane jest „najchętniej” przez chlorofil, a jakie emituje dane źródło światła  możemy zadecydować o jego przydatności (PAR). Ilościowy udział poszczególnych barw określa wykres, który sporządza producent dla danego produktu. Ma on postać słupków lub krzywej na płaszczyźnie dwóch osi współrzędnych. Oś „x” określa zakres długości fali (zazwyczaj w nm), a „y” procentowy udział danego widma. Poniżej kilka przykładów takich wykresów widm źródeł światła:

Należy porównywać dwa wykresy: wykres adsorpcji chlorofilu  (albo lepiej widma czynnościowego fotosyntezy roślin) i wykres dla danego źródła światła. Im bardziej zbliżone są wykresy, tym rośliny będą rosły szybciej, a ich kondycja będzie lepsza. Generalnie zaleca się źródła światła które maja podbite widmo w paśmie niebieskim (420-440nm) i czerwonym (640-680nm).

Parametry subiektywne

- MOC STRUMIENIA ŚWIETLNEGO wydajność źródła światła podawana w lumenach [lm].

Z punktu widzenia procesu fotosyntezy, moc strumienia świetlnego jest zupełnie bezużyteczna. Parametr ten określa, jak jasno świeci dane źródło światła ale jest miarą subiektywną odbieraną przez zmysł wzroku. W pewnych przypadkach, ilość lumenów może być pomocna przy porównaniu źródeł światła, po wcześniejszym uwzględnieniu innych parametrów.

- TEMPERATURA BARWOWA określa, do jakiej temperatury wyrażanej w Kelwinach [K] musi rozgrzać się ciało doskonale czarne, aby emitować światło o takiej samej chromatyczności, co promieniowanie danego źródła światła.

Pośrednio, temperatura barwowa związana jest barwą światła (ze składem spektralnym). Nie mniej jednak, pierwotne zastosowanie parametru temperatury barwowej ma za zadanie określić, jak dane światło emitowane przez źródło światła, ma się do światła słonecznego.

- WSPÓŁCZYNNIK ODDAWANIA BARW (Ra) określa jak wiernie oddawany będzie rzeczywisty wygląd barw przedmiotów, co za tym idzie jak widziane będą nasze rośliny w danym świetle.

Przy niskich wartościach współczynnika oddawania barw, rośliny mogą wyglądać na szare, choć w rzeczywistości (w świetle słonecznym) ich liście są zielone. Im wyższy współczynnik oddawania barw, tym kolory wydaja się być bardziej nasycone i zróżnicowane - rośliny wyglądają zjawiskowo.

- BARWA subiektywne wrażenie postrzegania barw.

Wrażenia barwy, które wywołuje oglądany przedmiot, zależy od właściwości padającego na nie światła. Źródła światła emitujące promieniowanie zbliżone do światła słonecznego nie zmieniają naturalnie postrzeganych barw. Liście roślin w lekko różowym świetle wyglądają na brązowe, a w świetle o barwie zielonej wydają się być bardziej soczyste. Percepcja wzroku - postrzelanie barw, uzależniony jest w dużej mierze od barwy emitowanego światła i zjawiskom,  jakim ono podlega.